ترشح چرکى مزمن از یک منفذ کنار مقعد.
مجرائى که مىتوان با لمس یا پروبکردن، ارتباط آن با رکتوم کشف کرد.
ملاحظات کلى
بنا به تعریف، فیستول باید دستکم دو منفذ داشته باشد که توسط مجرائى توخالى بههم متصل شده باشند - برخلاف سینوس که مجرائى با تنها یک منفد است. بیشتر فیستولهاى آنورکتال از گودال (کریپت)هاى محل اتصال مقعد و رکتوم منشاء مىگیرند. زمانىکه آبسه باز یا پاره شود، فیستول تشکیل مىگردد.
فیستولها معمولاً ناشى از عفونت پیوژنیک یا، با شیوعى کمتر، بیمارى گرانولوماتوى روده یا سل هستند. سوراخ اولیه (داخلی) فیستولهاى کریپتوژنیکى که منفذ ثانویه (خارجی) آنها در پشت خطى فرضى قرار دارد که بهصورت عرضى از مرکز سوراخ مقعد مىگذرد، معمولاً در گودال (کریپتی) در خط وسط خلفى است. زمانىکه سوراخ ثانویه (خارجی) در جلوى خط عرضى باشد، سوراخ اولیه (داخلی) معمولاً در گودالى است که بلافاصله در مقابل سوراخ ثانویه واقع است (قانون سالمون - گودسال)
تشخیص افتراقى
هیدرآدنیت چرکى یک بیمارى غدد عرق آپوکرین است که با تشکیل سینوسهاى متعدد و عمیق دور مقعدى مشخص مىشود.
سینوس پایلونیدال با مسیرى منتهى به منطقهٔ دور مقعد ممکن است شبیه به فیستول باشد.
بیمارى گرانولوماتو (انتریت ناحیهای، بیمارى کرون) رودهٔ باریک یا بزرگ در درصد زیادى از موارد با فیستولهاى آنورکتال همراه است.
فیستولهاى سلى اکنون نادر هستند. آنها نیز بهکندى پیشرفت مىکنند و معمولاً با سل ریوی، غددی، یا استخوانى در دیگر نقاط بدن همراه هستند.
کومدونهاى دچار عفونت، کیستهاى سباسهٔ عفونىشده، فولیکولیت مزمن، و بارتولنیت از دیگر علل پوستى سینوسهاى دچار درناژ هستند.
کیستهاى درموئید پشت رکتوم در زنان شایعتر هستند و باعث ایجاد سینوسهاى مزمن دور مقعد مىشوند.
فیستولەاى کولون به پرینئوم ممکن است در دیورتیکولیت کولون سیگموئید ایجاد شوند.
سینوسهاى ناشى از تروما و اجسام خارجى ممکن است رخ دهند. بخیهٔ جذبنشدهٔ باقىمانده از پرینئورافى یا اپىزیوتومى یا قطعهاى از لولهٔ درناژ ممکن است بهصورت جسم خارجى عمل کنند.
فیستولهاى پیشابراهى - پرینهآل اغلب منشاء تروماتیک دارند و از قراردادن دستگاه در پیشابراه یا تروماى خارجى مستقیم ناشى مىشوند.
فیستولهاى رکتوم به پیشابراه ممکن است مادرزادى باشند یا بهدنبال قراردادن دستگاه در پیشابراه یا برداشتن پروستات ایجاد شوند. شکایت اصلى دفع هوا یا مدفوع در ادرار است.
علل نادرتر سینوسها و فیستولهاى دور مقعد شامل آبسهٔ لولهاى - تخمدانی، اکتینومیکوز، استئومیلیت، و کارسینوم هستند.
عوارض
بدون درمان، فیستولهاى دچار عفونت مزمن ممکن است منبع عفونت سیستمیک باشند. کارسینوم در یک فیستول آنورکتال درماننشدهٔ مزمن بهندرت رخ مىدهد.
درمان
فیستولهاى حاد کوچک ممکن است خودبهخود ترمیم یابند، ولى در بیشتر موارد تنها درمان فیستول با لیزر مؤثر فیستولوتومى است (که بهطور متداول به آن فیستولکتومى هم مىگویند). اصول زیر باید در نظر گرفته شوند: ۱. سوراخ اولیه باید پیدا و بریده شود. ۲. مجرا یا مجارى فیستولى باید بهطور کامل شناسائى شوند. ۳. سقف مجراى فیستول باید در تمام طول آن باز شود، به نحوىکه تونل فیستولى به یک زخم باز تبدیل شود. ۴. زخم باید بهنحوى بازسازى شود که حفره از درون بهسمت بیرون ترمیم یابد؛ در صورت وجود اسهال مزمن، کولیت اولسروى فعال، یا انتروکولیت گرانولوماتوى فعال، فیستولوتومى هرگز نباید انجام شود.
پیش آگهى پس از درمان فیستول با لیزر است. فیستولها به دلایل زیر باقى می مانند:
۱. سوراخ اولیهٔ فیستول برداشته نشده باشد.
۲. مسیرهاى جانبى مورد توجه قرار نگرفته باشند.
۳. بهعلت ترس از ایجاد بىاختیاری، جراحى ناکافى بوده باشد.
۴. تشخیص اشتباه باشد.
۵. مراقبت پس از درمان فیستول با لیزر ناکافى باشد.
یافته هاى بالینى
نشانه ها و علائم
شکایت اصلى بیمار درناژ یا ترشح متناوب یا ثابت است. معمولاً سابقهاى از آبسهٔ عودکننده وجود دارد که خودبهخود پارهشده یا با جراحى تخلیه شده است. در بیمارین کرون یا سل، لبهها ممکن است بنفشرنگ و ترشح، آبکى باشد. در لمس، مىتوان یک مسیر طناب مانند را حس کرد، و مسیر آن را هم در ارتباط با اسفنکتر و هم در ارتباط با سوراخ اولیه تعیین نمود.
فیستولهاى آنورکتال در شیرخواران ارثى هستند، ممکن است باعث ایجاد آبسه شوند، در پسرها شایعتر هستند، و قدامی، مستقیم، و سطحى هستند. درمان مشابه بزرگسالان است. فیستولهاى رکتوواژینال بهطور شایع در ارتباط با عفونت آنورکتال قدامى یا آسیب زمان تولد ایجاد مىشوند. شایعترین شکایت دفع گاز یا مدفوع از واژن است.
معاینات خاص
معاینهٔ رکتوم با انگشت در بسیارى از موارد نقصى در محل سوراخ داخلى داراى اسکار را نشان مىدهد. پروکتوسکوپى پیش از هر عمل جراحى ضرورى است. اگر شواهد پروکتیت یا نشانههائى که بتوانند ناشى از بیمارى التهابى روده باشند، وجود داشته باشند، باید از کولون و رودهٔ باریک عکسبردارى با مادهٔ حاجب به عمل آید